خونرسانی مغز را چگونه افزایش دهیم؟

چرا باید در مغز خونرسانی انجام شود؟

گردش خون مغز، جریان خون در رگهای مغزی است. این مسئله برای کارکرد درست مغز ضروری است. جریان خون مغز اکسیژن و مواد غذایی بخصوص گلوکز (نوعی قند) را به سلولهای مغز می رساند و موجب عملکرد صحیح نورونهای مغزی می شود. 

هر چند مغز شما قسمت کوچکی از وزن بدن را تشکیل می  دهد نیاز به انرژی زیادی برای کارکرد سلولهای مغزی دارد. بر اساس مطالعه ای که در دانشگاه آریزونا انجام شد با وجود اینکه مغز 2% وزن بدن را تشکیل می دهد نیاز به حدود 15% برون ده قلبی برای دریافت اکسیژن و گلوکز (قند خون) لازم را دارد. بنابراین خونرسانی مغز نقش مهمی در کارکرد بافت مغز دارد.

وقتی خونرسانی مغز کم شود سلولهای مغز آسیب می بینند. بسیاری از شرایط و اختلالات می توانند خونرسانی مغز را تحت تاثیر قرار دهند که در ادامه این مقاله به آن می پردازیم.

خونرسانی مغز از نظر علمی چگونه صورت می گیرد؟

چهار  رگ اصلی که به مغز خونرسانی می کنند شامل شریان کاروتید داخلی راست و چپ و شریان ورتبرال راست و چپ می باشد. این 4 رگ در قاعده مغز به هم می پیوندند و یک حلقه بنام حلقه ویلیس را تشکیل می دهند سپس رگهای کوچکتری از این حلقه منشعب می شوند تا به قسمتهای مختلف بافت مغز خونرسانی کنند بعضی از این رگها با وریدهای جمجمه و صورت اتصال ایجاد می کنند.

وقتی خونرسانی مغز دچار اختلال می شود چه اتفاقی رخ می دهد؟

وقتی جریان خون مغز کاهش یابد اکسیژن و گلوکز کمتری در دسترس سلولهای مغزی قرار می گیرد، این مسئله باعث آسیب نورونهای مغزی و ناتوانی های نورولوژیک و حتی گاهی مرگ می شود.

استروک یا سکته مغزی

وقتی یک لخته خون در مغز جلوی جریان خون رگهای مغزی را می گیرد سکته مغزی اتفاق می افتد، در نتیجه سلولهای مغزی این ناحیه می میرند، وقتی این قسمت از بافت مغز ازبین رفت فعالیتهایی که توسط این قسمت مغز کنترل می شود دچار اختلال می شوند برای مثال ممکن است تکلم شما دچار مشکل شود و یا حرکت اندامها و یا حافظه دچار اختلال شود. میزان و درجه اختلالی که در عملکرد فرد بعد از سکته مغزی رخ می دهد بسته به میزان منطقه درگیر و آسیب دیده دارد و اینکه چقدر زود درمان سکته مغزی شروع شود. بعضی بیماران دچار سکته مغزی کاملا بهبود می یابند اما بعضیها دچار ناتوانی می شوند و بعضی هم میمیرند. بر اساس آمار انجمن استروک آمریکا سکته مغزی پنجمین علت مرگ شناخته شد.

نشانه های اختلال خونرسانی مغز چیست؟

     1- اختلال تمرکز و توجه

     2- وابستگی به کافئین یا ورزش

     3- ناخنهای نا سالم (قارچی یا ناخن سفید که بستر ناخن سفید و یا رنگ پریده است)

     4- بینی و دست و پاهای سرد

     5- نیاز به پوشیدن جوراب در رختخواب

     6- گرفتگی عضلات دست و پا

اگر خونرسانی مغز دچار اختلال باشد اعضایی که از قلب دورترند مثل دستها و پاها بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند. یک قانون کلی در خونرسانی می گوید اگر شما اختلال خونرسانی دست یا پا دارید احتمالا خونرسانی مغز شما نیز دچار اختلال است.

نارسایی سیستم ورتبروبازیلر

اگر سیستم ورتبروبازیلر مغز که به قسمتهای خلفی مغز خونرسانی می کند دچار اختلال شود می تواند باعث علائم زیر شود

1- سرگیجه

2- عدم تعادل

3- اختلالات بینایی مثل دو بینی

4- اختلال تکلم

5- ضعف عضلات

6- سردرد

7- اختلال راه رفتن

8- گزگز و بیحسی صورت و اندامها

اگر هرکدام از علائم فوق را داشتید توصیه می شود با مراجعه به یک متخصص مغز واعصاب

توسط سونوگرافی داپلر عروق مغز وکاروتید (TCD & ECD) خونرسانی مغز شما بررسی شود.

چه عواملی باعث کاهش خونرسانی مغز می شوند؟

1- سبک زندگی پشت میز نشینی

بر اساس مطالعه ای که روی یک میلیون نفر انجام شد سبک زندگی پشت میز نشینی ممکن است به اندازه سیگار اثر بد روی سلامتی داشته باشد. نشستن به مدت طولانی ممکن است موجب اضافه وزن و افزایش فشار خون شود که خود اینها می توانند خونرسانی مغز را دچار اختلال کنند.

بی تحرکی می تواند روی همه گردش خون بدن تاثیر بد بگذارد ولی نشستن طولانی پشت کامپیوتر تمام روز در حالی که شانه ها به جلو خم شده می تواند باعث کاهش خونرسانی مغز شود.

2- کراوات تنگ

اگر کراوات یا یقه لباس تنگ باشد می تواند باعث اختلال جریان خون به مغز و کاهش خونرسانی مغز شود.

3- نوشابه های انرژی زا و سیگار

 کافئین و نوشابه های انرژی زا می توانند با تنگ کردن عروق مغز خونرسانی مغز را کاهش دهند.

سیگار اثر دوگانه دارد؛ علاوه بر اینکه خونرسانی مغز را کاهش می دهد اکسیژن خون را هم کم می کند و به این ترتیب باعث اختلال کارکرد مغزی می شود .

4- اضافه وزن

کسانی که اضافه وزن دارند در معرض خطر بالاتری برای اختلال خونرسانی مغز هستند.

5- استرس

استرس می تواند باعث کاهش جریان خون مغز شود، علت این مسئله این است که در موقع استرس جریان خون به سمت عضلات و اعضای دیگر بدن هدایت می شود و خون کمتری به مغز می رسد درنتیجه در مواقع استرس خونرسانی مغز کاهش می یابد.

چه عواملی می توانند باعث افزایش جریان خون مغز شوند؟

1- ورزش

ورزش منظم می تواند جریان خون مغز را افزایش دهد و باعث بهبود خونرسانی مغز شود.

ورزش مهمترین کاریست که می توانید برای افزایش جریان خون مغز خود انجام دهید

هر نوع ورزشی که از آن لذت می برید اگر به طور منظم انجام شود می تواند خونرسانی مغز را افزایش دهد.

پیاده روی و یوگا انتخابهای عالی ای هستند.

در یوگا پوزیشن اینورس (Inverse position) که در آن سر پایین تر از قلب قرار می گیرد بهترین پوزیشن برای افزایش خونرسانی مغز است.

اینورژن تراپی (Inversion Theraphy)

اگر نمی توانید یوگا انجام دهید اینورژن تراپی را امتحان کنید این پوزیشن معمولا برای کمردرد استفاده می شود ولی برای افزایش جریان خون مغز هم مفید است. دراین روش روی میز یا صندلی دراز بکشید طوری که سر شما پایین تر از قلبتان قرار بگیرد، این امر باعث افزایش خونرسانی مغز می شود.

نکته مهم: در صورتی که بیماری فشار خون، بیماری قلبی و یا بیماریهای چشمی دارید از این کار بپرهیزید.

2- سرما

تحقیقات نشان داده اند که کاهش درجه حرارت بدن مثلا قرار دادن دستها در آب یخ به مدت چند دقیقه می تواند باعث افزایش خونرسانی مغز شود. توصیه می شود 30 ثانیه آخر حمام را به دوش آب سرد اختصاص دهید تا خونرسانی مغز بهتری داشته باشید.

3- موزیک

موسیقی فواید بسیار زیادی برای مغز دارد از جمله اینکه مغز را شارپ تر، تیزتر، شادتر و خلاق تر می کند. بنظر می رسد موسیقی همه این کارها را با افزایش جریان خون مغز انجام می دهد. در تحقیقات انجام شده که جریان خون مغز را با ام آر آی فانکشنال (FMRI) اندازه گیری می کردند دیده شد که یادگیری موسیقی و حتی گوش دادن به آن می تواند جریان خون مغز را افزایش داده و باعث بهبود خونرسانی مغز شود بخصوص اگر موسیقی مورد علاقه شما باشد.

4- یادگیری زبان جدید

یادگیری یک زبان جدید یکی از بهترین راههای تقویت مغز و جلوگیری از پیری مغز است. دیده شده جریان خون مغز کسانی که به چند زبان صحبت می کنند بیشتر از افرادیست که فقط یک زبان بلدند.

5- نوروفیدبک

نوروفیدبک روشی است که به شما یاد می دهد با کنترل امواج مغزی، عملکرد غیر ارادی بدن مثل ضربان قلب خود را کنترل کنید. شما می توانید نوروفیدبک را در جهت کاهش استرس خود بکارگیرید. کاهش استرس بطور غیر مستقیم باعث افزایش جریان خون مغز می شود.

نوع خاصی از نوروفیدبک به نام HEG (Hemo Encephalo Geraphy)  به طور اختصاصی به فرد یاد می دهد که جریان خون قسمتهایی از مغز را که کاهش یافته دوباره برقرار کند و خونرسانی مغز را نرمال کند.

6- مدیتیشن (Meditation)

تحقیقات نشان داده اند که انجام مدیتیشن به مدت 12 دقیقه در روز می تواند جریان خون مغز را افزایش دهد بخصوص به قسمتهایی از مغز که مربوط به حافظه می شود. بنابراین ارتباط موثری بین انجام مدیتیشن روزانه و خونرسانی مغز وجود دارد.

7- روشنایی نور

قرارا گرفتن در معرض نور میتواند باعث افزایش جریان خون مغز و تنظیم خونرسانی مغز شود. نور خورشید می تواند به راحتی این کار را انجام دهد. در جاهایی که نور خورشید به اندازه کافی وجود ندارد قرار گرفتن در معرض نور مصنوعی هم می تواند مفید باشد.

8- آدامس جویدن

جویدن آدامس نه تنها جریان خون مغز را افزایش می دهد بلکه امواج مغزی را نیز کنترل می کند و باعث ریلکس شدن فرد می شود جالبتر اینکه هرچه طعم آدامس مطبوع تر باشد بیشتر باعث افزایش جریان خون مغز می شود.

چه غذاهایی باعث افزایش جریان خون مغز می شوند؟

زنجبیل، سیر، رزماری و زردچوبه علاوه بر اینکه غذاها را خوش طعم میکنند می توانند باعث افزایش خونرسانی مغز شوند.

ماهی بخصوص ماهی های چرب مثل سالمون

 چغندر و بلوبری

شکلات

بنظر می آید شکلات باعث افزایش خونرسانی مغز حتی تا ساعتها پس از خوردن آن می شود.

اگر کمبود خونرسانی مغز باعث بیماری شده و یا برای شما مشکلی بوجود آورده در زیر همین مقاله کامنت بذارین.

پست قبلی

علل فوتوفوبیا و میگرن

پست بعدی

سردرد کرونا